سوال و جواب روانشناسی درباره نوجوان
جلسات مشاوره خانواده و نوجوان را در روزهای اخیر تبدیل به سوال و جواب روانشناسی درباره نوجوان کردیم و امیدواریم راهنمای خوبی برای والدین باشد.
حتما مطالب ما رو درباره روانشناسی نوجوان خوندید؛ اگر مطالعه نکردید توصیه می کنم اول سری به این مطالب بزنید. لینکهای این مطالب در لابلای متن و یا انتهای مقاله آوردیم.
در ادامه، امروز می خوایم به سوالهای شما و پاسخ روانشناس درباره نوجوان بپردازیم:
مراجع کننده: آیا اصلا نوجوان متوجه خطر میشه؟ به نظر من که خطر رو درک نمی کنه!
روانشناس:جواب شما به دو بحث مربوط میشه که باید توضیح بدم؛ یکی شبکه رشد شناختی در مغز و دیگری شبکه عاطفی و اجتماعی
شبکه شناختی مغز نقش حیاتی و مهمی در فرایندهای اجرایی ایفا می کنه. که شامل کارکردهایی مثل تفکر، کنترل تکانه و برنامه ریزی می شود.
جز اصلی این شبکه قشر پیش پیشانی مغز هست.
بلوغ این شبکه بسیار بیشتر از شبکه عاطفی و اجتماعی طول می کشد.
هورمونها شبکه شناختی مغز را مانند شبکه عاطفی و اجتماعی تغییر نمی دهند.
شبکه شناختی به تدریج در دوران نوجوانی تا اوایل بزرگسالی تغییر و تکامل پیدا می کنند.
حالا برگردیم به سوال شما
نوجوان خطرها را مثل بزرگسال می شناسد اما بیشتر از بزرگسال ریسک می کند زیرا کنترل شناختی نوجوان همانطور که توضیح دادیم، به اندازه کافی رشدیافته نیست تا به آنها کمک کند که خطرها را به طور کامل درک کند.
حالا بیاییم سراغ شبکه اجتماعی و عاطفی مغز نوجوان که به پردازش اطلاعات در مورد پاداش ها به ویژه پاداش های اجتماعی مربوط می شود تاثیر کدام گروه روی نوجوان حکم پاداش دارد؟ همسالان؛ تایید و توجه از این گروه تاثیر بسزایی دارد تا بزرگسال
خب، بزرگسال که به دلیل احتیاط، تجربه بیشتر و خلاصه تکامل همان شبکه شناختی مغز می خواهد نوجوان را از تجربه های پر هیجان منع کند، در نتیجه مدام از خوبی و بدی می گوید و امر و نهی، که خوشایند نوجوان نیست.
چون پیروی از بزرگسال خطر طرد شدن از گروه همسال و جدا افتادن از آنها را دارد و از طرفی احتیاط افراد بزرگسال خالی از هیجان و لذت است. فراموش نکنیم که بزرگسال خود این دوره را تجربه کرده اما نوجوان احساس می کند که بزرگسال نمی خواهد اجازه دهد او نیز تجربه کند.
مراجع کننده:چرا خودکنترلی در نوجوان سخت است؟
روانشناس: خلاصه بگم سیستمی وجود دارد که باعث می شود نوجوان بخواهد کارهای هیجان انگیزی انجام دهد که شامل پاداش اجتماعی هست در عین سیستمی وجود دارد که باید تصمیمهای مخاطره آمیز را متوقف کند آنهم به بلوغ نرسیده!
شبکه عاطفی و اجتماعی نوجوان رو به سمت رفتارهای پرهیجان سوق میدهد
از طرفی شبکه شناختی آنقدر قوی نیست که بتواند ترمز رفتارهای هیجانی باشد و نکته مهم اینکه عوامل اجتماعی و عاطفی مثل دوستان و رفتارها و نگرشهای آنها حرف اول را می زند.
نوجوان ریسک می کند نه به این دلیل که کمتر می تواند موقعیتها را تجزیه و تحلیل کند فقط هنوز ترمز شناختی به تکامل نرسیده
مراجع کننده: آیا محیط بر رفتار نوجوانان تاثیر دارد؟
بله، نوجوانان زمانی که پاداش اجتماعی یا توجه همسالان را دریافت می کنند رفتارهای پرخطری از خود نشان می دهند.
بنابراین محیط زندگی یا محله ای که در آن همسالانِ نوجوان رفتارها و عملکرد منفی داشته باشند ممکن است تاثیر منفی بیشتری روی نوجوان بگذارند.
البته همانطور که در مقاله ی گذشته سایت مرکز مشاوره توضیح دادیم(روانشناسی نوجوان و همسالان) نباید همه همسالان را بد فرض کرد.
مراجع کننده: آیا اطلاع رسانی به نوجوان درباره رفتارهای پر خطر کمکی می کند؟
روانشناس: دو واقعیت تلخ وجود دارد! متاسفانه؛ شاید خواننده خوشش نیاید!
یکی اینکه تجربه جلسات مشاوره خانواده و نوجوان نشان می دهد اگر والدینی هستند که نگرانند فرزندشان رفتارهای پر خطری را تجربه کنند و دنبال پیشگیری هستند، متاسفانه برخی فرزندان این خانواده ها خیلی جلوتر این رفتارها را تجربه کردند. دست کم، استعمال دخانیات.
از طرفی دیگر با توجه به رشد مغز و توضیحی که ارائه کردیم ممکن است اطلاع رسانی چندان موثر واقع نشود.
اما بی تاثیر نیست گاهی بیان کردن مثالهایی از افراد دور و نزدیک که مثلا به دنبال مصرف ماده گل یا مشروبات الکلی چه حوادثی برایشان رخ داده، می تواند ترس و نگرانی واقع بینانه ای را در نوجوان ایجاد کند.
روی هم رفته، بارها مشاهده کردیم محیط نامناسب همراه با برخوردهای تند و خشن والدین و روابط بد پدر و مادر با همدیگر بیشتر توانسته، نوجوان را به سمت رفتارهای پرخطر سوق دهد.
پس هر کدام از عوامل منفی فوق اگر وجود نداشته باشد شانس به سلامت عبور کردن از این بحران را بیشتر می کند.
