روانشناسی نوجوان و همسالان
در مقاله قبلی به این موضوع پرداختیم که چرا نوجوانان خطرپذیری بالایی دارند در مطلب جدید می خواهیم بیشتر به موضوع روانشناسی نوجوان و همسالان بپردازیم.
تا پیش از نوجوانی، بچه ها بیشتر وقت خود را تحت حاکمیت والدین خود می گذرانند اما در مرحله ی نوجوانی با نیازهای آنها برای ایجاد هویت شخصی و مستقل در تضاد است.
واقعیت هم این است که برای نوجوان ارتباط با دوستان بهتر از والدین است.
از دید نوجوان، والدین به عنوان افرادی بیش از حد محافظه کار، سرزنشگر، قدیمی و کنترلگر شناخته می شوند.
همین موضوع باعث می شود نوجوان به گروه همسال بپیوندد تا خود را از خانواده متمایز کند.
اما اینجا آغاز ماجراست!
یعنی آغاز جنگ و جدال والدین و نوجوان با یکدیگر در مورد رفت و آمد به بیرون از خانه، تاثیر پذیری نوجوان از دوستان و تبعیت نکردن از والدین
فشار همسالان
وقتی نوجوانی به والدین خود می گوید می خوام با دوستم بیرون برم، موتورِ نگرانی والدین استارت می خورد!
به به چشمم روشن! بزرگ شدی! حالا با دوستات میری بیرون و ما خبر نداریم! حالا این دوستات کی هستند؟ کجا میری؟ ساعت چند میای؟ سیگار میکشن؟ نمیکشن؟ خانواده دارند، ندارند؟
در بحث روانشناسی نوجوان و همسالان هنگامی که بیشتر مردم به عبارت “فشار همسالان” فکر می کنند، تصاویر نوجوانانِ زیر سن قانونی که در رفتارهای مخرب شرکت می کنند به ذهنشان می رسد.
یـا احساس خطر از اینکه دوستان فرزندشان را چون نمی شناسند بیم آن می رود که آدمهای سالمی نباشند
بیشتر مردم نمونه‌های مثبت فشار همسالان را نادیده می‌گیرند، از جمله موقعیت‌هایی که دوستان، نوجوانان را تشویق می‌کنند تا به روش‌های مفید رفتار کنند.
در عین حال، ضمن درک نیاز به استقلال، والدین باید نوجوانان خود را تشویق کنند تا با دوستان خوب و موجه در ارتباط باشد ، به این امید که فشار مثبت همسالان بر آنها تأثیر مثبت بگذارد.
فشار همسالان یکی از مؤثرترین راه‌ها برای یک نوجوان به منظور تمرین رفتار خوب و انتخاب هوشمندانه در زندگی‌اش است.
البته به شرطی که دوستان مناسبی انتخاب شوند.
به عنوان مثال، نوجوانی را در نظر بگیرید که اطرافش را اعضای یک باشگاه ورزشی احاطه کرده که در جهت پیشرفت ورزش و تنظیم ساعت تمرین گروهی برنامه ریزی می کنند.
حالا ممکنه است کمی وقت بگذارند و بعد از تمرین ورزشی، گردشی هم با یکدیگر داشته باشند.
ایرادی ندارد و اصولا روابط اجتماعی در این سن به رشد مهارتهای اجتماعی نوجوان کمک می کند.
شکایت والدین از روابط بیش از حد نوجوان با همسالان
طبق بررسی های کلینیک مشاوره امین میرموسوی در جلسات مشاوره خانواده مشخص شد که چند دلیل در گرایش بیش از حد نوجوان به همسالان نقش دارد:
یکی از این دلایل، ارتباط ضعیف والدین و دیگر اعضای خانواده با نوجوان است.
تفاوت سنی و میزان سواد والدین در این ارتباط ضعیف، نقش بسیاری دارد.
منظور از سواد میزان تحصیلات و سواد ارتباطی اعضای خانواده است.
از دیگر دلایل گرایش بیش از حد نوجوان به همسالان، تعصب اعضای خانواده است.
تعصبهای فرهنگی و اعتقادی می تواند موجب لج بازی، افزایش تنش و در نهایت دوری نوجوان از والدین و اعضای خانواده شود.
با این شرایط، از دید نوجوان گزینه ای بهتر از دوستان و همسالان وجود ندارد.
در واقع برای نوجوان شرایط خانواده ای که توصیف آن گذشت در ایجاد حس تنهایی و از طرفی تمایل به پذیرش نزد همسالان باعث می شود از خانواده دوری کند
لذا گاهی نوجوان به همسالان مثبت گرایش پیدا می کند و گاهی منفی؛
در حالی که همه ما یعنی مشاور، والدین و معلمان باید نوجوانان را تشویق کنیم تا استقلال خود را با دوستانی که تصمیمات خوبی می گیرند کشف کنند و این نوع تأثیرات مثبت همسالان را ترویج کنند.
چطور در مورد همسالان با نوجوان صحبت کنیم؟
متأسفانه، همه دوستی هایی که یک نوجوان برقرار می کند، مثبت نیستند.
برخی از دوستی ها منجر به مواردی از فشار منفی همسالان می شود که در آن یک نوجوان برای قرار گرفتن در گروه در رفتارهای پرخطر شرکت می کند.
تمایل به ارتباط با همسالان آنقدر مهم است که نمی توان به راحتی دوستان نوجوان را نقد کرد!
و باید در نوع صحبت و انتقاد دقت شود.
هر حمله تندی به دوستان نوجوان می تواند سبب لج بازی شود. به علاوه انگیزه نوجوان را برای ارتباط های بیشتر، تقویت کند.
خودافشایی و مکالمات صمیمی بین نوجوانان رایج است.
و این موضوع نشان می دهد که آنها ارزش زیادی برای هم دیگر قائل هستند گاهی شنیدم برخی والدین وقتی می بینند نوجوان شان به دوستش کمکی می کند او را مورد نقد و حمله قرار می دهند که تو چه کاره ای؟ مشاوری؟ خودت تو کار و درس خودت موندی!
به یکی دیگه می خوای کمک کنی!؟
در حالی که نباید چنین حمله ای تندی انجام شود. به دلیل توضیح بالا.
اما نوجوان هم باید بداند که بسیار ممکن است که کمک به همسالانش را به شکل نامناسبی انجام دهد؛
مثلا زیاده روی کند؛
وقت زیادی صرف کند؛
در زمان نامناسب یا بدون ملاحظاتی برای دوستانش وقت بگذارد.
یعنی در مدیریت و نحوه انجام این رفتار ضعف داشته باشد.
ارتباط را اصلاح کنید، به شخصیت حمله نکنید
همه بحث در مورد روانشناسی نوجوان و همسالان برای این است که توصیه کنیم والدین در مورد اصلاح نوع ارتباط تلاش کنند و توانایی های نوجوان را زیر سوال نبرند
در چنین شرایطی، اعتقاد بالای نوجوان به همسالان، تایید آنها، تمایل به پذیرش از سوی آنها، و بسیاری ویژگیهای دیگر همسالان نوجوان را به آنها شدیداً نزدیک می کند و نقد و حمله والدین به اختلاف نظرها شدیداً دامن می زند.
حل و فصل این مشکلات لازم است با کمک متخصص مشاور خانواده انجام پذیرد.
در پایان مطلب روانشناسی نوجوان و همسالان توصیه می کنم از مطالعه مطالب مرتبط با روانشناسی نوجوان غافل نشوید:
