روانشناسی رابطه والدین و نوجوان
در بحث روانشناسی رابطه والدین و نوجوان به یاد داشته باشید شما نمی توانید نوجوان خود را کنترل کنید، اما می توانید آنها را تحت تأثیر قرار دهید.
و سوال این است که چگونه علم تغییر رفتار می تواند به والدین، نوجوانان و بزرگسالان جوان کمک کند؟
تجربه مشاوره های خانواده و نوجوان در کلینیک من نشان داده که والدینی که بیش از حد کنترل دارند، نوجوانانشان قوانین را دور می زنند یا از نظر عاطفی کنار می کشند و به رابطه والدین و فرزند آسیب می رسانند.
هرچه والدین کم تر درگیر کشمکش قدرت شوند، فضای ارتباطی نوجوان و خانواده، سازگارانه تر می شود.
والدینی که بتوانند خود را به عنوان فردی قابل اعتماد نشان دهند نوجوانانی خواهند داشت که از راهنمایی های آنها ستفاده می کنند و یا حداقل در چارچوب گفتگو باقی می مانند.
مشکل اینجاست که وقتی بچه‌های ما با چالشی مواجه می‌شوند(پرخاشگری، افت تحصیلی، سیگار کشیدن و…) والدین احساس شرم می‌کنند که به نوعی شکست خورده اند.
وقتی آنها موفق می شوند، ما در شکوه آنها غوطه ور می شویم و مطمئن هستیم که باید کاری را درست انجام داده باشیم.
در حالت اول، متاسفانه کنترل گری والدین آغاز می شود و این شروع یک رابطه مشکل آفرین است.
و درست در همین نقطه باید خانواده ها به مراکز مشاوره مراجعه کنند.
کمی درباره رشد نوجوانی مطالعه کنیم
در بحث روانشناسی رابطه والدین و نوجوان توصیه به والدین این است که کمی درباره دوره رشد نوجوانی مطالعه کنند.
(البته منابع درست و علمی)
هر وقت با یک نوجوان 15 ساله ارتباط برقرار می کنیم می‌دانیم که هنوز آمادگی پذیرش مسئولیت تصمیمات مهم را ندارد.
مبنای فیزیولوژیکی این موضوع این است که قشر جلوی مغز – بخشی از مغز که مسئول برنامه ریزی، تخمین ریسک و خودآگاهی است- تا حدود 25 سالگی به رشد خود ادامه می دهد.
نوجوانان و بزرگسالان جوان اگر افراد قابل اعتمادی در روابط خود داشته باشند، وضعیت بهتری دارند.
از طرفی، دوره نوجوانی و اوایل بزرگسالی نیز زمان افزایش خطر مشکلات سلامت روان است.
جوانان 18 تا 25 ساله بالاترین شیوع بیماری روانی را در میان هر گروه سنی دارند و خودکشی چهارمین علت مرگ و میر در سطح جهانی برای نوجوانان است.
بنابراین باید در ارتباط گرفتن با نوجوان دقت کرد
نقش والدین چیست؟
نوجوانان علاقه ای به توجه به محدودیت ها و توصیه های بزرگسالان ندارند.
اصرار بر کنترل رفتار نوجوانان، صمیمیت را از رابطه دور می‌کند و آنها اغلب راهی برای دور زدن قوانین والدین پیدا می‌کنند یا صرفاً از نظر احساسی کناره‌گیری می‌کنند.
اگر والدین امیدوارند بر تصمیمات نوجوانان تأثیر بگذارند و بر امنیت آنها نظارت کنند، باید فقط به فکر ارتباط بهتر، باز و بدون کنترل باشند.
نگرانی اغلب والدین سبب می شود آنها را کنترل کننده رفتار کنند که متاسفانه، هیچ تاثیر مثبتی ندارد.
هر چه کنترل بر نوجوانان بیشتر باشد، همان سرنوشتی که از آن می ترسید، اتفاقاً به سرتان می آید!
اولین قدم این است که با یک مشاهده واقعی و خنثی به یک گفتگوی دشوار نزدیک شوید.
مثالهایی از مشکلات نوجوان و والدین
فرض کنید شک کردید فرزندتان سیگار می کشد!
اغلب والدین به تهدید و بازرسی کیف و جیب بچه ها روی می آورند؛
من که ندیدیم حاصلی جز یواشکی سیگار کشیدن داشته باشد.
ضمناً آب پاکی روی دستتان می ریزم!
و آن اینکه این طور که من سالها با نوجوانها سر و کار داشتیم خیلی چیزهایی مثل سیگار که خانواده ها نگرانش هستند توسط بچه ها تجربه شده!
پس دنبال چه هستید!؟ وقتی با این اتفاقها روبرو می شویم چه می توانیم بگوییم؟
به عنوان مثال، لباست بوی سیگار میده درسته؟ سپس، صحبت را متوقف کنید.
ببینید نوجوان یا جوان شما چگونه پاسخ می دهد و به آنها فرصت دهید تا خودشان را توضیح دهند.
احتمالا انکار می کنند ولی کم کم می پذیرند.
با دقت سوال بپرسید
در ادامه بحث روانشناسی رابطه والدین و نوجوان توصیه می شود اول از همه هیچ عجله ای در آغاز مکالمه نداشته باشید؛ کمی فکر کنید که چه می خواهید بگویید و سپس وارد مرحله دوم شوید؛ پرسیدن سوال
سوالات خوب یک پاسخ ندارند، به گفتگو دعوت می کنند و ریشه در کنجکاوی واقعی دارند.
ببین من اخیرا متوجه شدم سیگار می کشی، فندک رو دیدم، سیگار رو موقع تمیز کردن اتاقت پیدا کردم، خودت در مورد سیگار نظرت چیه؟
از این تجربه چه نتیچه ای گرفتی؟
سوال خوبی است. هدف این است که بدون نگرانی پاسخ بدهد.
اگر به مشکلات بین خودش با والدین، یا ناامیدی از رفتار پدر و مادرش با هم ربط داد، بگویید:
می دونم که منظورت اینه که این فشارها باعث شده احتمالا فکر کنی با سیگار می تونی حال بهتری تجربه کنی؟
اما واقعاً راه دیگه ای پیدا نشد؟
مثلا در مورد مشکلات گفتگو کنیم؛ با هم یا با یک مشاور
اگر سیگار کشیدن را ربط به کنجکاوی داد بگویید:
خب فکر کنم هر چقدر تا الان سیگار کشیدی کنجکاویت باید ارضا شده باشه، و می تونی بگذاری کنار
یا
می دونی ما با این رفتار، نگران سلامتیت میشیم امیدوارم بتونی نگرانی ما رو درک کنی
تو در سن رشدی و سیگار به شدت به سلامتی تو لطمه می زنه، بد نیست در این مورد تحقیق و جستجویی در اینترنت انجام بدیم.
یا از یک پزشک بپرسیم، نظرت چیه؟
کسب نتیجه بهتر مستلزم ارتباط بهتر است
اگر رابطه والدین و نوجوان خوب باشد بچه ها جواب سر بالا نـمی دهند، علت اینکه گاهی والدین می گویند این جمله را بچه ها اهمیت نمی دهند، معمولا به دلیل رابطه بد والدین و نوجوان است.
رابطه بهتر به معنی نصیحت کردن نیست! نسل امروز از نصیحت فراری است.
اگر نوجوان شما ورزش می کند، از ورزش شروع کنید.
راستی تو ورزش می کنی، اگه سیگار کشیدنت ادامه پیدا کنه، تو ورزش نفس کم میاری، من نمی دونم چند نخ در روز سیگار می کشی اما می تونی قبل ورزشت احتمان کنی! بعد متوجه میشی چی می گم! بهتر نیست فکر به حال تغییر عادت برداری؟
این گفتگو باید به جای گفتنِ این جمله ها باشد:
دیگه نمی خوام سیگار رو تو خونه ببینم….
دیگه نباید لباست بوی سیگار بده، فهمیدی!
بابات بفهمه بیچارت می کنه!
خب، فرزندتون برنامه ریزی می کنه زمانی سیگار بکشه که شما متوجه نشوید!
(نتیجه کنترل بیشتر، فرار و پنهان کاری بیشتر)
هر چه کم تر درگیر یک کشمکش قدرت یا بحث بر سر اینکه چه کسی درست می گوید و چه کسی اشتباه می کند، شوید، احتمال بیشتری وجود دارد که نوجوانان از موضع بالغانه با صحبت شما توافق کنند.
این موضوع به خصوص در مورد اختلاف نظرهای بین نوجوان و والدین بر سر هر مساله ای اعم از لباس، موسیقی، و سایر بحث ها اهمیت دارد.
مقاله های مرتبط با این بحث:
آیا نوجوانان گستاخند یا قاطع!؟
سوال و جواب روانشناسی درباره نوجوان
چرا نوجوانان خطرپذیری بالایی دارند
