خطاهای شناختی چیست؟
خطاهای شناختی چیست؟ و چرا ما در معرض این خطاها هستیم؟
از آنجا که انسانها در در معرض برداشتهای شخصی از رویدادها و حوادث زندگی خود هستند بسیار محتمل است که گرفتار خطاهای شناختی شوند.
چرا؟
چون این خطاها، الگوهای فکری اغراق شده و غیر واقعی هستند
و باعث تاثیر روی احساسات و هیجانهای فرد شده و سلامت روان را در نهایت به خطر می اندازد.
در جلسه های روانشناسی مرکز مشاوره بارها شاهد بودیم که مراجعان وقتی به یک باور تند و تیز اشاره می کنند
یا زمانی که حال بد روحی را تجربه کرده اند زیربنای آن، یک باور سخت و نتیجه گیری فکری در ذهنشان بوده است.
افراد اگر بتوانند تندروی های فکری خود را پیدا کنند و زیر سوال ببرند جلو بسیاری از خطاهای شناختی خود را می گیرند.
انواع خطاهای شناختی
در بحث خطاهای شناختی چیست؟ می خواهیم بپردازیم به برخی از انواع خطاهای شناختی
ذهن خوانی
در ذهن خوانی شما فرض را بر این می گذارید که می دانید اطرافیان تان، دوستان و همسرتان در مورد شما چه فکر می کنند.
بدون اینکه شواهد کافی درباره افکارشان داشته باشید
مثلا
حتما فکر می کنند من چه آدم احمقی هستم…
حتما دارن فکر می کنند که من چقدر ضایع شدم….
پیش گویی
در ادامه ی بحث خطاهای شناختی چیست؟ می پردازیم به پیش گویی یا پیش بینی؛
یعنی شما پیشگویی می کنید که آینده چقدر تیره و تار خواهد بود
مثلا در امتحان قبول نخواهم شد.
یا این شغل را به من نمی دهند.
برچسب زدن
در خطای شناختیِ برچسب زدن ، یک ویژگی کلی منفی را به خود و دیگران نسبت می دهید.
همسرم آدم بی لیاقتیه
من دوست داشتن نیستم
دست کم گرفتن جنیه های مثبت
در این خطای شناختی ، قابلیتهای خود یا مثلا همسرتان یا فرزندتان را دست کم می گیرید.
کاری نکردی که! ما همه امکانات را در اختیارت گذاشتیم، دکتر شدی
اگه نمی داشتی و دکتر می شدی کاری کردی
مگر نه به آدم کم هوش هم امکانات بدهند هم دکتر می شود.
این وظیفه ی همسر هست که توجه کند، الان کاری نکرده که به من توجه می کند.
تعمیم افراطی
در ادامه ی بحث خطاهای شناختی چیست؟ می پردازیم به موضوع تعمیم افراطی
یعنی آنچه که در ذهنمان به شکل افراطی تعمیم می دهیم به دیگران، یا دیگر موقعیتها
همه آدمها … همه ی مردها… همه زنها….
همیشه برای من همین اتفاق می افتد…
فاجعه سازی
شما بر این باور هستید که آنچه که اتفاق افتاده یا خواهد افتاد، آنقدر بد است که نمی توانید تحمل کنید.
اگر فلان دختر جواب رد بدهد خیلی وحشتناک است، اصلا نمی توانم تحمل کنم.
استدلال هیجانی
در بحث انواع خطاهای شناختی یک خطا هم هست به نام استدلال هیجانی
اصولا افرادی که به شدت هیجانی می شوند ، اجازه می دهند احساسهایشان، تفسیرشان از واقعیت را هدایت کند.
مثلا احساس افسردگی می کنم و این یعنی زندگی مشترکم به بن بست رسیده است.
وقتی حال بدمان طولانی می شود می دانم که بعدش فلان اتفاق می افتد و دیگر همه چیز تمام می شود(تلفیقی از پیش گویی)
مقصر دانستن
در این خطای شناختی فرد دیگری یا همسرتان را مقصر احساس های منفی می دانید.
در نتیجه مسئولیت تغییر خودتان را نمی پذیرید.
همه مشکلات مقصرش تربیت پدر و مادرم است.
دیگه الان تو این سن مگه تغییر می کنم!؟
والدینم باعث این همه بدبختی شدند.
همیشه پشیمان بودن
در این خطاهای شناختی افراد با خود می گویند که:
نباید این حرف را می زدم
می توانستم همسر موفقی باشم…
اگر تلاش کرده بودم می توانستم موقعیت بهتری بدست بیاورم..
جمع بندی
در پایان بحث خطاهای شناختی چیست؟ نکته مهم این است که باید بتوانیم این الگوهای شناختی مبتنی بر خطا را در خودمان تشخیص دهیم.
برای همین لازم است که گاهی نوع تفکرمان را در مورد مشکلات با روانشناس و مشاور در مراکز مشاوره درمیان بگذاریم.
همیشه که نباید اول از همه راهکار نسخه ای بخواهیم
اول بدانیم چطور فکر می کنیم و کجاهای فکر و استنباطمان ایراد دارد.
برای همین توصیه می شود نحوه مواجهه مان با مشکلات را با کمک یک روانشناس خوب تحلیل کنیم.
تحلیل، ما را آگاه تر می کند و می تواند مانع از این بشود که دوباره مثل گذشته فکر کنیم.
مشاوره آنلاین و تلفنی
در انتها لازم به ذکر است که با توجه به شیوع کرونا، مرکز مشاوره امین میرموسوی آمادگی این را دارد که خدمات مشاوره را به غیر از مشاوره حضوری به صورت تلفنی و آنلاین نیز ارائه دهد.
کافی است با شماره های مرکز تماس حاصل فرمایید و اطلاعات لازم را کسب نمایید.
