گناه دشمن نیست
نکات مهم
چگونه احساس دردناک گناه به ما کمک می‌کند تا رشد کنیم، ارتباط برقرار کنیم و بهتر عمل کنیم و بفهمیم که گناه دشمن نیست
- گناه برای ترویج همکاری و هماهنگی اجتماعی تکامل یافته است.
- گناه سالم باعث ترمیم می‌شود؛ گناه سمی منجر به خودتنبیهی می‌شود.
- گناه باید شما را راهنمایی کند، نه اینکه شما را تعریف کند.
یاد بگیرید که به طور سازنده به آن پاسخ دهید. گناه یک احساس سنگین است. دل و روده شما را می‌جود، شما را شب‌ها بیدار نگه می‌دارد و صحنه‌ها را بارها و بارها در سرتان مرور
می‌کند.
گناه هدفی دارد.
این یک سیگنال اجتماعی است که طی هزاران سال در ما ریشه دوانده تا به ما کمک کند با هم زندگی کنیم، نه اینکه یکدیگر را از هم جدا کنیم.
پس چرا احساس گناه می‌کنیم؟ و وقتی این احساس بروز می‌کند با آن چه می‌کنیم؟
گناه ریشه‌های عمیقی دارد
گناه فقط یک احساس تصادفی نیست که قرار باشد ما را ناراحت کند.
این احساس وجود دارد زیرا ما برای گذراندن زندگی به یکدیگر نیاز داریم، چه در حال تقسیم غذا باشیم، چه در حال بزرگ کردن بچه‌ها، یا فقط در تلاش برای گذران زندگی.
و برای اینکه این نوع ارتباط برقرار شود، باید اعتماد وجود داشته باشد.
احساس گناه به حفظ آن اعتماد کمک می‌کند.
طبق گفته روانشناسان تکاملی، احساس گناه برای کنترل رفتار ما تکامل یافته است.
اگر کاری انجام داده‌اید که به کسی آسیب رسانده یا هنجار گروهی را شکسته اید احساس گناه مانند سیلی عاطفی به شما فشار می‌آورد تا آن را درست کنید (توبی و کازمایدز، ۲۰۰۰).
احساس گناه باعث می‌شود افراد بیشتر عذرخواهی کنند، اشتباهات خود را اصلاح کنند و قبل از اینکه دوباره به کسی آسیب بزنند، دوباره فکر کنند.
به طور خلاصه، احساس گناه به حفظ صلح و محافظت از روابطی که همه ما به آنها وابسته بودیم کمک می کند
(اوکانر، آرنولد و باستین، ۲۰۲۲).
حتی کودکان نوپا قبل از اینکه کاملاً بفهمند «اشتباه» به چه معناست، نشانه‌هایی از گناه را نشان می‌دهند.
در سن ۳ سالگی، وقتی بچه‌ها اشتباه می‌کنند، ممکن است سرشان را پایین بیندازند، نگاهشان را برگردانند یا سعی کنند جبران کنند (کوچانسکا، ۱۹۹۱).
این فقط به آموزش رفتارهای خوب مربوط نمی‌شود، بلکه زیست‌شناسی در عمل است.
گناه در مقابل شرم
بیایید یک اشتباه رایج را روشن کنیم. گناه با شرم یکی نیست. گناه می‌گوید: «من کار اشتباهی انجام دادم.» شرم می‌گوید: «من مشکلی دارم.»
گناه به یک عمل خاص اشاره می‌کند و اغلب شما را به اصلاح آن ترغیب می‌کند.
شرم عمیق‌تر می‌شود و باعث می‌شود افراد ساکت شوند، کناره‌گیری کنند یا در مارپیچ قرار گیرند
(Tangney, Stuewig, & Mashek, 2007).
از دیدگاه تکاملی، گناه بسیار مفیدتر از شرم است.
به بهبود روابط کمک می‌کند. از سوی دیگر، شرم می‌تواند افراد را به پنهان شدن یا حمله کردن سوق دهد.
به همین دلیل است که درک تفاوت بسیار مهم است، به خصوص اگر سعی دارید پس از یک اشتباه به جلو حرکت کنید.
چه اتفاقی می‌افتد وقتی احساس گناه از بین می‌رود؟
بعضی افراد اصلاً احساس گناه نمی‌کنند. دروغ می‌گویند، خیانت می‌کنند، به دیگران آسیب می‌زنند و شب‌ها راحت می‌خوابند.
اغلب این افراد، افرادی با ویژگی‌های مرتبط یا جامعه‌ستیزی هستند.
آنها می‌توانند جذاب باشند، اما انگار فاقد احساسات هستند؛
وقتی چنین افرادی در یک گروه ظاهر می‌شوند، می‌توانند آسیب واقعی ایجاد کنند.
بدون احساس گناه، هیچ چیز مانع از سوءاستفاده آنها از دیگران نمی‌شود (گلن، رین و شوگ، ۲۰۰۹).
به همین دلیل است که احساس گناه در وهله اول تکامل یافته است.
این فقط مربوط به احساس بد نیست، بلکه مربوط به جلوگیری از عادی شدن بد است.
احساس گناه مدرن پیچیده می‌شود
در قبایل اولیه انسانی، گناه وظیفه کاملاً واضحی داشت که چیزی را که خراب کرده‌اید، درست کند.
اما در دنیای امروز، این سیگنال می‌تواند درهم و برهم شود.
و گناه اشکال پیچیده تری به خود بگیرد.
مانند گناه بازمانده؛ یعنی احساسی که فرد پس از تجربه زنده ماندن در یک رویداد آسیب زا یا فاجعه ای که دیگران جان خود را از دست داده اند، تجربه می کند.
یا بابت احساس بد برای گفتن “نه”، احساس گناه می‌کنیم.
احساس گناه سمی منجر به رشد نمی‌شود و اضطراب، افسردگی و عزت نفس پایین را تقویت می‌کند.
چگونه در زندگی واقعی با احساس گناه برخورد کنیم
احساس گناه همیشه بد نیست. سعی می‌کند چیزی به شما بگوید.
نکته این است که بدانید چه زمانی گوش دهید و چه زمانی آن را رها کنید.
1. بپرسید از کجا می‌آید
آیا این احساس گناه مربوط به کاری است که واقعاً انجام داده‌اید؟ یا چیزی است که شخص دیگری باعث شده است که شما نسبت به آن احساس مسئولیت کنید؟
اگر مورد دوم است، ممکن است به شما مربوط نباشد.
2. اگر اشتباه کردید، آن را بپذیرید
هیچ کس کامل نیست. اگر به کسی آسیب رساندید یا از خطی عبور کردید، عذرخواهی کنید و سعی کنید آن را درست کنید.
وقتی اقدامی می‌کنید، احساس گناه کاهش می‌یابد.
3. اجازه ندهید که شما را از پا درآورد
احساس گناه یک چیز است، با خود کشیدن و حمل کردن آن برای همیشه چیز دیگری است.
اگر مسئولیت را پذیرفته‌اید و سعی کرده‌اید آن را درست کنید، لازم نیست دیگر مدام خودتان را تنبیه کنید.
۴. تفاوت بین گناه و شرم را بدانید
انجام کار اشتباه به این معنی نیست که شما اشتباه می‌کنید. شما انسان هستید. این از هر اشتباهی مهم‌تر است.
۵. نظر دیگران را جویا شوید
درباره آن صحبت کنید. گاهی اوقات یک دوست، درمانگر یا حتی نوشتن خاطرات می‌تواند به شما کمک کند تا ببینید آیا احساس گناه شما ریشه در واقعیت دارد یا فقط احساس گناه به خاطر خود گناه است.
۶. به کودکان کمک کنید تا احساس خود را نامگذاری کنند
به کودکان یاد دهید بگویند:
“من احساس گناه می‌کنم چون…” ؛ نامگذاری احساس به آنها کمک می‌کند تا بفهمند که این طبیعی است و چیزی است که می‌توانند از آن عبور کنند، نه اینکه از آن بترسند.
